بر طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدني در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است و بر طبق ماده ۱۱۱۳ همان قانون در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد مگر اين که در ضمن عقد شرط شده باشد يا بناي طرفين در هنگام عقد اين بوده که شوهر حقوق زوجه را بپردازد.نفقه چيست و چه چيزهايي شامل آن مي شود؟*بر طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدني نفقه شامل همه نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زن مي شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثيه منزل و هزينه هاي درمان و حتي خادم البته در صورتي که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و يا به واسطه مريضي نياز به آن داشته باشد. موارد ذکر شده در اين ماده حصري نيست و به عنوان مثال ذکر شده است. قاعده کلي اين است که حقوق زوجه شامل همه نيازهاي متعارف و متناسب با شآن زن است. از ملاک هاي مهم کارشناس براي تعيين حقوق زوجه نيازهاي زوجه و شان او مي باشد.

آيا مي توان در عقد نکاح دائم شرط مرد که به زن نفقه تعلق نمي گيرد؟در اين خصوص بين فقها و حقوقدانان اختلاف نظر است ولي به نظر مي رسد نفقه مقتضاي ذات عقد نکاح دائم نباشد که نتوان خلاف آن شرط کرد به اصطلاح حقوقي نفقه مقتضاي اطلاق عقد نکاح دائم به شمار مي رود و بديهي است که زوجين مي توانند در ضمن عقد در اين خصوص با تراضي و توافق تصميم گيري کنند

  نکته:  بر خلاف استحقاق دراستحقاق حقوق زوجه تمکن مرد شرط نيست به عبارت ديگر چنين نيست که مرد در صورت توانايي مالي بايستي حق همسر خود را پرداخت کند و مرد فقير نيز ملزم به پرداخت حقوق زوجه است حتي اگر زن تمکن داشته و يا شاغل باشد باز هم پرداخت حقوق زوجه بر عهده زوج مي باشد

 نکته: در اين که آيا هزينه تحصيل زوجه جزء حقوق زوجه محسوب مي شود يا خير قانون در اين زمينه ساکت است ولي نظر فقها و مراجع بر اين است که هزينه تحصيل از شمول نفقه واجب مرد خارج است.هزينه هاي درمان زوجه که جزء نفقه است تا چه ميزان بر عهده مرد است؟به نظر مي رسد هزينه هاي درمان زوجه که در قانون از موارد نفقه شمرده شده است شامل هزينه هاي درمان متعارف مي باشد و اگر زوجه دچار بيماري صعب العلاج يا خاصي شده باشد که هزينه هاي گزاف داشته باشد وجوبي براي پرداخت آن ها براي شوهر نيست. در اين موارد قاضي رسيدگي کننده پرونده نفقه با توجه با قانون، شرع و اوضاع و احوال زوجين و وضعيت مالي آن ها تصميم متقضي را اتخاذ خواهد کرد.

رابطه تمکين و نفقه چيست؟بر طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدني هرگاه زن بدون مانع شروع از اداي وظايف امتناع کند در واقع تمکين نکند مستحق حق خود نخواهد بود.اما تمکين چيست؟تمکين بدين معني است که زوجه مي بايستي در منزل مشترک که شوهر اختيار کرده است سکني گزيند و از شوهر در انجام وظايف خاص زناشويي اطاعت کند و در راستاي اين که قانون مدني که مقرر کرده رياست خانواده از خصايص شوهر است، عمل نمايد. به زني که عمدا و بدون عذر قانوني و شرعي تمکين نکند ناشزه گفته مي شود.

در دوران عقد نفقه چيست و چگونه است؟اگر زوجين بعد از عقد نکاح دائم بر سر موعد مراسم عروسي و زندگي مشترک توافق کرده باشند رويه قضايي بر اين متمايل است که در اين دوران تا زمان موعد شروع زندگي مشترک به زوجه نفقه تعلق نمي گيرد

اما اگر زوج، زوجه را بلاتکليف رها کند و اقدامي براي شروع زندگي پس از آن تاريخ نکند زوجه مي تواند مطالبه نفقه کند.اگر بين زوجين نزديکي و عمل زناشويي واقع نشده باشد زوجه داراي حق حبس است بدين معني که بر طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدني زوجه تا تمام مهر به او داده نشده است ، و لو اين که مهريه توسط دادگاه تقسيط گردد . مي تواند از تمکين و ايفاي وظايفي که در مقابل شوهر دارد امتناع کند و اين امتناع اسقاط حق نفقه نمي کند.                                     نکته: زندگي مشترک زوجين در اصطلاح حقوقي ظهور در تمکين زن دارد از اين رو در دادگاه ها و بار اثبات به عهده مرد است که ثابت کنيد زن تمکين نمي کند و ناشزه مي باشد.

نکته: توجه داشته باشيد که زندگي مشترک زوجين ظهور در پرداخت نفقه از جانب زوج به زوجه دارد با اين توضيح که اگر زني به دادگاه براي حقوق زوجه معوقه مراجعه کند در حالي که مدت زماني را که خواهان حق خود آن است در يک منزل با شوهر زندگي مي کرده است از نظر محاکم زندگي مشترک با شوهر ظهور در دريافت نفقه دارد و بار اثبات بر عهده اوست. بنابراين در اين موارد غالبا دادگاه ها مطالبه نفقه از جانب زوجه را نمي پذيرند(ادامه دارد)