دفتـر انجمـن جامعه شناسـی ایـران در لرسـتان در خصـوص مطالبـات اجتماعـی اسـتان نیـز در اینبـاره نامـه ای خطـاب بــه رئیــس جمهــور نوشــته اســت کــه قــدری قابــل تامــل اسـت.

در ایـن نامـه کـه نسـخه ای از آن در اختیـار پایـگاه خبـری یافتـه قـرار گرفتـه، آمـده اسـت:

بسمه‌تعالینامه دفتر انجمن جامعه‌شناسی ایران در لرستان خطاب به رییس جمهور در باب مطالبات اجتماعی استانحضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سید ابراهیم رئیسیرئیس‌جمهور محترم جمهوری اسلامی ایران باسلام و احترام؛ آغاز به کار دولت حضرت‌عالی و کابینه محترم را تبریک عرض نموده و امیدواریم از فرصت به‌دست‌آمده بتوانید در جهت حل مشکلات مردم استفاده فرمایید. علی‌هذا مطالبی در خصوص مسائل اجتماعی و فرهنگی استان لرستان جهت استحضار و مساعدت به حضور ارائه می‌گردد، باشد که موردتوجه قرار گیرد.مقدمه: در ابتدای کار دولت جدید لازم می‌دانیم به عنوان یک نهاد علمی و مدنی، دغدغه‌های اجتماعی خود را که انعکاس مطالبات مردمی دردمند و مظلوم است نه با بیانی احساسی بلکه با زبانی مطالبه‌گرایانه و علمی به محضر جنابعالی ارائه نماییم. امید که این گفته‌ها شنیده شود چرا که سال‌های سال است مردمان این دیار از سر تظلم خواهی عریضه‌ها نوشته و وعده‌ها شنیده‌اند ولی در عمل طرفی نبسته‌اند و ما هم گرچه امیدمان کم شده ولی به حکم حق‌طلبی و مسئولیت اجتماعی بازهم مطالبه خود را مطرح می‌کنیم. با وجود اینکه چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی می‌گذرد، انقلابی که قرار بود یکی از اهداف اصلی آن محرومیت‌زدایی از مناطق محروم باشد اما متأسفانه شاهد هستیم جامعه لرستان با وجود دغدغه توسعه، عدالت و پیشرفت و علی‌رغم توانایی‌ها و پتانسیل‌های لازم به دلیل سیاست‌های غلط، تبعیض و توزیع ناعادلانه قدرت و ثروت در جامعه نتوانسته به جایگاه قابل قبولی در خصوص توسعه دست پیدا کند. این در حالی است که مردم لرستان در کنار دیگر ساکنان زاگرس همیشه از حافظان و مرزداران و سربازان این دیار بوده ولی متأسفانه در مقابل مهری که به این سرزمین داشته‌اند نامهری و تبعیض و بی‌عدالتی بسیار دیده‌اند. نگاهی به شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی توسعه‌ای لرستان نشان می‌دهد که وضعیت لرستان بحرانی است: داشتن رتبه یکم در شاخص فلاکت سال ۱۳۹۹ و رتبه چهارم کشور در خودکشی و رتبه هفتم در شاخص محرومیت و فقر در سال ۱۴۰۰ و رتبه دوم مهاجرت‌فرستی تا سال ۱۳۹۵ و زنجیره‌ای از آسیب‌های اجتماعی (فقر و اعتیاد و طلاق و خودکشی) خود نشان‌دهنده گوشه‌ای از وضعیت وخیم لرستان است. ولی آنچه فقر و محرومیت و توسعه‌نیافتگی لرستان را برای ساکنان این مرزوبوم غیرقابل‌تحمل می‌سازد وجود استعدادها و توانایی‌های انسانی و ظرفیت‌های بالقوه‌ای در حوزه آب و معادن و طبیعت چهارفصل (گردشگری و توریسم)، کشاورزی و باغداری است که سازوکارهای موجود نتوانسته استفاده مناسبی از آن‌ها به عمل آورده و این سوال جدی وجود دارد که آیا با داشتن این سطح از منابع، فقر و تهیدستی و فلاکت زیبنده این استان است؟ تبیین وضع موجودعقب‌ماندگی‌های تاریخی لرستان همراه با تداوم تبعیض‌های ساختاری در چند دهه اخیر و تشدید بحران‌های طبیعی و ادواری مانند سیل و خشک‌سالی و تحریم‌ها و وجود بی‌ثباتی‌ها و ناکارآمدی‌های مدیریتی و عدم توجه سیاست‌گذاران به توسعه این مناطق همگی در کنار هم باعث شده که لرستان با بدترین وضعیت خود در چند دهه اخیر روبرو باشد. به طوری‌که استانی که خود تأمین کننده آب مناطق دیگر است اکنون با بی‌آبی و کم‌آبی در بسیاری از روستاها مواجه شده و بسیاری از رودها و چشمه‌ها خشک شده است. افزایش بیکاری و خشک‌سالی و فقر باعث شده که آهنگ مهاجرت در لرستان به شدت تشدید گردد. آخرین آمار مهاجرت در سال ۱۳۹۵ گواه خروج سالانه ۱۲۰۰۰ نفر از این استان می باشد و این روند مهاجرت نه فقط به پایین آمدن سطح کیفیت منابع انسانی استان و کاهش بهره هوشی میانگین جامعه در آینده منجر خواهد شد بلکه باعث تضعیف پیوندهای اجتماعی درون جامعه و کاهش خلاقیت فرهنگی درمورد خرده فرهنگ بومی این دیارخواهد شد. علاوه بر این وجود میزان بالایی از آسیب‌های اجتماعی مانند بیکاری، فقر، اعتیاد، خودکشی و طلاق، پدیده کودکان کار و خیابانی و… در این استان جدا از اینکه خود علت تضعیف سامان اجتماعی هستند بلکه باعث ایجاد مسایل اجتماعی بزرگتری مانند افزایش سرقت و خشونت و نزاع‌های خیابانی وافزایش احساس ناامنی اجتماعی گشته است. در این وضعیت گرچه ظرفیت‌های اجتماعی سنتی تا حدی مانع از هم‌گسیختگی و فروپاشی اجتماعی و اخلاقی جامعه شده‌اند ولی تداوم این وضعیت می‌تواند به نتایج زیانباری در آینده منجر شده و روند فرسایش سرمایه اجتماعی را تسریع نماید. همچنین لازم به ذکر است وجود خشکسالی و بیکاری وعدم امکانات فراغتی درروستاها و شهرها، جوانان را به سمت مهاجرت به شهرهای بزرگ سوق داده است. این جوانان مهاجر در شهرهای بزرگ جذب کارهای سطح پایین شده و به سبب حس تعلق پایین و عدم دلبستگی به جامعه میزبان وسرخوردگی می‌توانند به عنوان ناراضیان اجتماعی در خدمت شورش‌های اجتماعی قرار گیرند، چنانچه تجربه سال های ۹۶ و ۹۸ این موضوع را نشان داد. ما اعتقاد داریم با وجود مشکلات فوق‌الذکر، ساختار اداری و حکمرانی استان نیز به شدت سیاست‌زده ، قبیله‌گرا و ناکارآمد است. گرچه نمی‌توان از ضعف‌های داخلی چشم‌پوشی کرد ولی سهم عوامل بیرونی مانند مداخلات سیاسی نابجا، انتصاب مدیران کم‌تجربه وناکارآمد، عدم نظارت کافی و نبود بودجه و اعتبارات مناسب در تقویت مشکلات داخلی ما بسیار موثر بوده است.از این رو راهکارهایی در جهت بهبود این وضعیت ارائه می‌گردد:

1. افزایش اختیارات استاندار و بالابردن اقتدار جایگاه ایشان در هماهنگی بین نهادهای دولتی و حاکمیتی و انتخاب مدیران دستگاه‌های بر مبنای شایستگی و توانایی جدا از اعمال نفوذ نمایندگان مجلس و قدرت‌های صاحب نفوذ و لابی‌گر، همچنین انتخاب استاندار ویژه (براساس اصل ۱۲۷ قانون اساسی) برای استان لرستان به دلیل سطح بالای توسعه‌نیافتگی، وضعیت حاد و بحرانی استان
2. داشتن برنامه واستراتژی توسعه‌ای مشخص در مورد رشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی وجلوگیری از تجربه‌های نافرجام پول‌پاشی و یا نگاه‌های خیریه‌ای و فقیر سیرکنی!
3. تقویت سازمان‌های مردم نهاد موجود در استان و استفاده ازظرفیت‌های این سازمان‌ها در توسعه محلی و اجتناب از نگاه بدبینانه و تزیینی به سازمانهای مردم نهاد و تقویت دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی در مرکز و شهرستان‌ها جهت برطرف کردن مشکلات محلات حاشیه‌ای و کمتر برخوردار
4. کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای درون وبیرون استان و ارتقاء شاخص‌های توسعه‌ای با هدف رفع فقر مطلق وکاهش فقرنسبی دراستان.
5. بالابردن سطح اشتغال استان وکاهش بیکاری با رونق دادن به صنایع اشتغال زا در همه بخش‌ها وتقویت زیرساخت‌ها در حوزه‌های دانش بنیان، آب، برق، راه‌آهن وجاده‌ها به طوری که هم بیکاری را کاهش دهد و هم تسهیل‌گر سرمایه‌گذاری باشد.
6. بالا بردن سهم اعتبارات بودجه‌ای استان ازطریق پرداخت سهم آب (همچنانکه بعضی از مناطق نفت‌خیز مانند خوزستان سهم خود را درآمد نفت دارند) وبالابردن حق آبه لرستان (فقط ۲۳ درصد کشاورزی استان آبی می باشد) همچنین تکمیل سدهای ناتمام موجود
7. توجه متوازن به رشد بخش‌های صنعت و خدمات و گردشگری در کنار بخش کشاورزی در لرستان؛ چرا که سالیان سال است ما به خاطر داشتن آب و زمین از داشتن صنایع مهم و استراتژیک محروم شده‌ایم وآب استان را دیگران بردند و ما دچار کم‌آبی و خشکیدگی شدیم تا جایی‌که نه کشاورزی ماندو نه صنعتی آمد.
8. ضرورت داشتن نگاه اجتماعی و فرهنگی به توسعه ودوری از رویکردهای فنی، تکنوکراتیک و اقتصادی: زیرا این رویکرد فرایند توسعه را فقط در اجرای چند پروژه یا ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی می‌داند و از امور اجتماعی و فرهنگی غافل است. امروزه با داشتن ده‌ها متخصص علوم انسانی و اجتماعی در لرستان می‌توان مدل توسعه محلی براساس علم جهانی و شرایط محلی طراحی و اجرا کرد و در این مسیراقداماتی مانند ایجاد مراکز مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی و فرهنگی و تاسیس مقاطع بالای رشته علوم اجتماعی در دانشگاه‌های استان بخصوص دانشگاه لرستان ضروری است.

در پایان دفتر انجمن جامعه شناسی لرستان به عنوان یک نهاد علمی و مدنی امیدوار است که پاره‌ای از مشکلات استان را به گوش صاحبان مسئولیت و قدرت رسانده وصدای این مردم رنج دیده شنیده شود و در این راه انتظار دارد که این دولت از توانایی‌های انجمن‌های علمی و مدنی و مردم نهاد استان استفاده لازم را بعمل آورد و این دفتر انجمن آماده هرگونه همکاری درجهت توسعه و حل مشکلات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی استان می‌باشد. 

به امید موفقیت شورای مدیریت دفترانجمن جامعه شناسی ایران درلرستان  

(دفاترانجمن جامعه شناسی خرم آباد و دورود)