مثلا کسانی‌که پول‌پرست و مال‌دوست هستند، پیش ارباب ثروت خاضع بوده از آن‌ها تملق می‌گویند و برای آن‌ها فروتنی می‌نمایند و کسانی که طالب ریاست و احترامات ظاهری هستند از مریدان و پیروان خود تملق‌ها کرده، فروتنی‌ها می‌نمایند تا قلوب آن‌ها را به هر ترتیبی که هست به سوی خویش جلب کنند اما در مقابل کسانی هستند که با ریاضات شرعیه خود را تربیت کرده، طالب رضای حق‏اند و زینت‌های دنیا آن‌ها را نلرزانده، در ریاست، طالب رضای حق هستند و هنگامی که زیر دستند حق‌جو و حق‌طلب بوده هم‌چون آدم‌های شریف گذران عمر میکنند.مهم‌ترین اثر، این است که چاپلوس  ملکه اخلاص را از کف داده و چشم نیاز به عنایت و بخشش مخلوقی هم‌چون خود می‌دوزد که حکایت از شرک پوشیده و خفی وی میکند. چرا که وی در توحید افعالی دچار مشکل شده است و دیگران را مؤثر در امور جاری در عالم می‌‌بیند.

گاهی خود را برده پستی می‏نمایاند تا از متاع او چیزی نصیبش گردد. در تملّق بی‏ سروپائی هزار دروغ می‌گوید، تا قلب او را به دست آورد که نتیجه‌ای جز خواری و ذلت خود و احساس شخصیتی کاذب و توخالی در نوع تعریف شدگان به بار نخواهد گذاشت که نتیجه آن، برهم خوردن تعادل جامعه و رفتن آن به سوی حالتی دروغین و مسموم خواهد بود.

گفته شد که منشأ تعریف و تمجیدهای نادرست ، دوری از حق و غوطه‌ور شدن در منجلاب دنیا و مادیات است اما باید متذکر شویم که نوعی تملق هم هست که نه تنها ناپسند نبوده بلکه ممدوح و گوارا است و در دعاها و روایات ما به آن اشاره و ترغیب شده است و آن چاپلوسی و تملق کردن به هنگام راز و نیاز با خدا است.
این صفت خبیثه که به زبان آوردن مطالبی است در مورد دیگران، در حالی که به آن اعتقادی ندارد- نهری است جاری از دریای وسیع محبت دنیا و خصلتی است به ودیعه گرفته شده از خصلتهای سگان، چرا که آداب سگان است که در انتظار لقمه‏ای دُم خود را می‏جنبانند و تملق و چاپلوسی می‏کنند.

در برخی کشورها در هر سال چاپلوسان برتر معرفی می شوند ، مجله کامرسانت روسیه با انتشار فهرست چاپلوسان این کشور در سال ۲۰۱۰ ، رییس جمهور جمهوری خودمختار چچن را درصدر این رتبه بندی قرارداد. جمله معروف رمضان قدیراف درباره ولادیمیر پوتین که ” پوتین بت من است و او به ما همه چیز در این سرزمین داده است” ، باعث کسب جایگاه چاپلوس ترین فرد در روسیه شد. الگ کارالیوف ، استاندار لیپتسک نیز که درباره مقامات این کشور گفته است ” سیاست دیمیتری مدودف و ولادیمیر پوتین خردمندانه است و با این سیاست روسیه ناگزیر در جهان موفق خواهد بود ” در ردیف دوم قرار گرفت . واسیلی یاکینکو، رییس سازمان جوانان روسیه ؛ سرگئی مارکین معاون کمیته انجمن های اجتماعی و سازمان های دینی و برلازار سرخاخام یهودیان روسیه نیز به ترتیب جایگاههای سوم ، چهارم و پنجم را در فهرست چاپلوس ترین افراد در روسیه از آن خود کردند.

این رتبه بندی با بررسی جملات چاپلوسانه افراد سرشناس و مقامات روسیه درباره رئیس جمهور و نخست وزیر این کشور تهیه شده است .
چاپلوسی فصل مشترک پژوهـش‌های روانـشنـاسان، جامعه‌شناسان و زبانشناسان است.

رفتاری که در هر کدام از پژوهش‌ها به شکل متفاوتی تعریف می‌شود، اما در همه آنها یک عادت نامطلوب و نامشروع لقب می‌گیرد.

از نظر تدسکی و ملبورگ، چاپلوسی یک دسته از رفتارهای خود آگاهانه است که افراد آن را با هدف جلب رضایت اشخاصی به کار می‌گیرند که مجهز به کنترل پاداش‌ها و منابع مورد نیاز آنها هستند.

این تعریف ماهیت رفتار چاپلوسی را به عنوان یک رفتار آگاهانه در نظر می‌گیرد که برای افزایش احتمال دریافت پاداش‌های مورد نظر، استفاده می‌شود
جونز هم چاپلوسی را رفتارهای استراتژیکی می‌داند که به صورت نامشروع برای نفوذ بر یک فرد خاص، با توجه به ویژگی‌ها و جذابیت‌های شخصی، طراحی شده‌اند. ‏

رندی گوردن چاپلوسی را یک نوع استراتژی رفتاری می‌داند که فرد از آن برای کسب وجهه مناسب و در نتیجه پیشرفت و ارتقای شغلی بهره می‌گیرد و اگر با زیرکی انتخاب شود، کارکنان یک سازمان را به جلو سوق می‌دهد.

البته این تعریف، چاپلوسی را نوعی رفتار منفی و نامشروع نمی‌داند و به افراد پیشنهاد می‌کند که از چاپلوسی به عنوان وسیله‌ای برای افزایش محبوبیت و جلب توجه، استفاده کنند.‏

اما وارتمن و لینزنمیر وقتی درباره چاپلوسی تحقیق می‌کنند، آن را از نگاه فرد متملق بررسی کرده و نوعی رفتار استراتژیکی تعریف می‌کنند که توسط فرد برای افزایش جذابیت‌های خود در نزد دیگران، انتخاب می‌شود.‏
در روایات اسلامی هم تملق همیشه مورد انتقاد معصومین(ع) قرار داشته است.

نقل است که امام علی(ع) به گروهی از مردم که از ایشان تعریف و تمجید می‌کردند، فرمودند: «از من تعریف و تمجید نکنید، زیرا یا دروغ می‌گویید که در این صورت گناهی مرتکب شده‌اید و یا راست می‌گویید که من تنها در حد توانم کار انجام داده‌ام و نیازی به تمجید نیست.»

در نگاه امام علی(ع)، کرامت و عزت آدمی تا آنجا پیش بینی می‌شود که در کنار حاکمان نباید عزت و کرامت آدمی کم شود و تواضع حاکمان تا آنجا پیش‌بینی شده است که نباید میان مردم این برتری به شکل سوار بر مرکب نمایان شود.‏

مؤلف کنزالعمال، در روایتی می‌نویسد: «جماعتی از قبیله بنی عامر به محضر پیامبر وارد شدند و شروع به مداحی و ستایش آن حضرت کردند.

پیامبر اکرم(ص) به آنان فرمود: سخن خود را بگویید، ولی مواظب باشید که شیطان شما را به زیاده روی در کلام وادار نسازد».‏

از منظر دینی، تملق به طور همزمان به فرد متملق و کسی که مورد تملق قرار می‌گیرد، آسیب می‌رساند و در جامعه الگوهای رفتاری نامناسبی را رواج می‌دهد.

تملق عزت نفس و اراده و اقتدار فرد متملق را از میان می‌برد و طرف مقابل را دچار تکبر و غرور می‌کند.

این رفتار غلط در جامعه کم کم تبدیل به یک فرهنگ می‌شود و مردم سعی می‌کنند راه صحیح رسیدن به خواست‌های خود را از طریق تملق باز کنند.

به این ترتیب تملق تبدیل به ارزش می‌شود و هر کس متملق‌تر و چاپلوس‌تر باشد، جایگاه بهتری می‌یابد.

شاید به همین دلیل است که پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «هرگاه برادرت را پیش رویش بستایی، چنان است که تیغ بر گلویش نهاده‌ای»، و در حدیثی دیگر از پیامبر اسلام(ص) آمده است: «به دهان چاپلوسان خاک بپاشید.»‏